-Ցանկացած անձ, ով Թուրքիայի հետ կապված է քաղաքացիության
պարտավորություններով
համարվում
է
թուրք:
-Թուրք հոր, կամ թուրք մոր զավակը համարվում է թուրք
Թուրքիայի համար կարեւոր՝ փոքրամասնությունների ձուլման խնդիրը
այսօր
էլ
մնում
է
օրակարգում:
Ազգային
փոքրամասնությունների հանդեպ իրականացվող հալածանքներն ու հետապնդումները,
շարունակական
բնույթ
կրող ձուլման քաղաքականությունը հանգեցրին այն բանին,
որ Թուրքիան հայտնեց. «Թուրքիայում չկան փոքրամասնություններ»: Այս ձեւակերպումը իր արտացոլումը գտավ Թուրքիայի Հանրապետության 1924թ. ապրիլի
20-ի
առաջին
սահմանադրության
մեջ,
որի
88-րդ
հոդվածում
ասվում
էր.
«Թուրքիայի
բոլոր
բնակիչները,
անկախ
կրոնական
և
ազգային
պատկանելությունից,
համարվում
են
թուրքեր`
հաշվի
առնելով
միայն
քաղաքացիությունը,
իսկ
10-րդ,
11-րդ,
12-րդ,
68-րդ,
87-րդ,
92-րդ
հոդվածների
նշանակետը
մեկն
էր`
Թուրքիայում
ապրում
են
միայն
թուրքեր:
Խոսելով
Հանրապետության
հռչակումից
հետո
տեղի
ունեցած
իրադարձություններից
, նշենք,
որ վարչապետ Իսմեթ Ինենյուն
չմոռացավ
հայտարարել,
որ
իրենք բացահայտ ազգայնականներ են: Ազգայնականությունը
իրենց
գործունեության
հիմնաքարն
է,
ամեն
գնով
պետք
է
թուրքացնենք
բոլոր
նրանց,
ովքեր
ապրում
են
այդ երկրում»: Այս քաղաքականությունը միշտ էլ եղել է հիմնականը՝
այն
օրից
երբ
թուրքական
տարրը
իշխանության
գլուխ
անցավ,
եւ
հիմք
դրվեց
Թուրքական
պետությանը:
Ամեն
ինչի
թուրքացումը
հանգեցրեց
նրան,
որ
եթե 1923թ. միայն Ստամբուլում ապրում էր 148 998 հայ, ապա
1925թ. հայերի թիվը կրճատվեց մինչև 88 919-ի:
Հիմա, չնայած բացահայտ ազգայանական հայտարարաություններ պաշտոնյաների կողմից հաճախ չեն հնչում, այնուամենայնիվ այն մնում
է
հիմնական,
ներքին
գաղափարախոսություն,
կառավարման
ձեւ,
եւ
առաջընթացի
սկզբունք: Հիմա ավելի ճկուն քաղաքագետները բացահայտ չեն շահարկում նմանօրինակ հարցերը, քանի-որ առջեւում Եվրոմիության անդամակցության հարց կա, իսկ եվրոպական
երկրները
կարող
են այդ հայտարարություները օգտագործել Թուրքիայի դեմ:
Ինչպիսի՞ն է եղել այս երգրում մարդահամարի անցկացման կարգը:
Առաջին անգամ Թուրքիայում պաշտոնապես
մարդահամար
անցակվեց 1927 թվականին: Ավելի ուշ ընդունված որոշման համաձայն պետք է այն անցկացվեր
հինգ
տարին
մեկ:
Սակայն,
կան
դեպքեր,
երբ
անցկացվել
են
նաեւ
կրկնակի
մարդահամարներ,
որոնք
եղել
են
օրենքի
սահմաններում
եւ
տեղեկություններ
են
հաղորդել
«գաղտնի
բնակչության»
մարդահամարի
մասին:
Գաղտնի
մարդահամարների
անցկացումը
հետապնդել
է
լուրջ
նպատակներ,
եւ
որ
ամենակերեւորն
է,
պարզն
ու
հասկանալին՝
հետագայում
շատ
հեշտությամբ
ոչ
թուրք
բնակչության հետ հաշվեհարդար տեսնելու համար, իհարկե, այս նետը ուղղված էր առաջին հերթին
հայ
բնակչությանը:
Այսպիսով, անցկացվել է երկու տեսակի մարդահամար, և «գաղտնի բնակչության» եւ «համընդհանուր»: Գրեթե միշտ պաշտոնական տվյալները կեղծվել են, որոնց իրական նպատակն է եղել հնարավորինս ցույց տալ տարածաշրջանում թուրք տարրի
գերակշռումը:
Պարբերաբար
անցկացվող
մարդահամարի
մատյաններում
հետզհետե
նվազեցվում
էին
ազգային
փոքրամասնությունների
թվաքանակը,
եւ
կան
տեղեկություններ,
որ
որոշ
տարածաշրջաներում
դրանց
թիվը
երրորդ,
կամ
չորրորդ
մարդահամարի
ժամանակ
արդեն
զրոյացվում
էր:
Այս
գործընթացում
կարեւոր
դերը պատկանում էր պետական ուղղվածությանը, պաշտոնական հրամաններին,
որոնք
շատ
հաճախ
գաղտնի էին պահվում, իսկ շատ հաճախ էլ ազգային փոքրամասնություների թվաքանակը նվազում էր բռնի մահմեդականացման հետեւանքով:
Հերթական անգամ Թուրքիայում իրականացված մարդահամարի արդյունքները հրապարակվել են
2010 թվականի
հունվարի
քսանհինգին: Վերջին՝ 2008 թվականի մարդահամարի
տվյալներով,
Թուրքիայի
բնակչությունը
կազմում
էր
71 մլն
517 հազար
100 մարդ:
Այս
ցուցանիշը
աճել
է
շոււրջ
մեկ
միլիոնով
, կազմելով
72 մլն
561 հազար
312 մարդ:
81 գավառներից
67-ում
արձանագրվել
է
բնակչության
աճ,
իսկ 14-ում՝ նվազում: Ամենամեծ աճ է գրանցվել Չանքըրըյում, Բիլեջիքում եւ Իսփարթայում,
անկում
է
նկատվել
Թունջելիյում,
Արդահանում
եւ
Կարսում
Բնակչության 75,5% ապրում են քաղաքներում եւ գավառներում,
իսկ
24,5 % գյուղերում:
Ընդհանուր
բնակչության
17,8% ապրում
է
Ստամբուլում:
Աշխատունակ
է
համարվում
67%: 26% են կազմում 0-14 տարեկանները, իսկ
7% 65-ից
բարձր:
Մեկ
քառակուսի
կիլոմետրում
էլ
միջին
հաշվով
բնակվում
է
94 հոգի:
Թուրքիայի վիճակագրական ծառայության հրապարակումները
տեղ
են
գտել
մի
շարք
ինտերնետային
կայքերում,
ինչպես
նաեւ
վիճակագրական
ծառայության
պաշտոնական
էջում:
Մարդահամարի
տվյալներում
ոչ
մի
հղում
չկա
ազգային
փոքրամասնությունների
եւ
հայերի
մասին:
Ոչ
թուրքական
տարրի
առկայությունը
միշտ
էլ
Թուրքիայի
կողմից
դիտարկվել
է
իբրեւ
սպառնալիք
սեփական
պետության
դեմ:
Այսօր,
ինչպես
եւ
անցյալում,
աշխատանքներ են տարվում
ոչ
թուրքական
տարրը
վերացնելու
նպատակով,
տպագրում
փաստաթղթեր,
կամ
անցկացնում
հարցումներ
ու
վիճակագրություններ,
որոնցում
կամաց-կամաց
զրոյականի
հասցնելով
այլակրոնների,
այլազգի
ներկայացուցիչների
դերը,
հավատացնում
են
սեփական
երկրին,
որ
իսկապես
դրանք
այլեւս
գոյություն
չունեն:
Բայց
չէ՞որ
անկախ
վիճակագրության
եւ
թղթերի
վրա
գրանցված
տվյալների
փոքրամասնությունները,
եւ
հայերը,
որոնցից
այդքան
վախենում
եք
, շարունակում
են
իրենց
գոյությունը...