Դինամիտներով պայթեցնում են Բինգյոլի պատմական Քղի ամրոցը, որի  ժայռոտ հիմքից պոկված քարերով կառուցում են  ամբարտակ:

 Բինգյոլում ամբարտակի կառուցման նպատակով տարվող աշխատանքները վերածվեցին բնության և պատմության կոտորածի: Փերի գետի վրա կառուցվող ամբարտակի պատճառով սկիզբ  առան ավերածությունների շղթաներ: Այս անգամ էլ կառուցվող ամբարտակի ավերածության զոհը դարձավ պատմական Քիղի ամրոցը:  Ամրոցի հիմքը կազմող ժայռերը պայթեցվում են  դինամիտով եւ գործածվում  Քղիի հիդրոէլեկտրակայանի ամբարտակի շինարարության մեջ, որը սկսել էին կառուցել դեռեւս 9 տարի առաջ: Պատմական այս անօրինության դեմ դուրս եկող բնակչության բողոքը մնաց անպատասխան,-գրում է Թարաֆ թերթը:

Թերթը փոխանցում է անեւ, որ Քղիի երիտասարդների միությունը կազմակերպել է  ստորագրահավաք, որպեսզի կանխի պայթեցումը, սակայն դարձյալ անարդյունք:

Այս ամենով, սակայն, զավեշտը չի սահմանափակվում. Իշխանությունները արգելել են նաեւ տեսնել ամրոցի Քանդման  գործընթացը եւ կատարել լուսանկարներ:

Քիղի ամրոցը գտնվում  է ռազմական անվտանգության գոտում, իսկ նման պայմաններում իբրեւ թե  կարող են մոտենալ միայն շինարարությունն իրականացնողները: Ամրոցը տեսնել ցանկացողները ստիպված են զինվորներից թույլտվություն ստանալ, իսկ քանդվող ամրոցը լուսանկարելը արգելված է թե’ զինվորների եւ թե’ վերոհիշյալ ընկերության անվտանգության տեսուչների կողմից: 

Ցավալի է, բայց  ուրարտական ժամանակաշրջանին պատկանող ամրոցի վրա ոչ մի ուշադրություն չկա…

Այս գավառում պատմության հիշատակումները թվագրվում են մինչեւ Ք.Ա. 3000-ական թվականներ: Ժամանակի հզոր ու քաղաքակրթություններով հարուստ ժողովուրդներն են այստեղ հաստատվել ու թողել իրենց մշակութային կոթողներն ու ժառանգությունը: Այդ ժողովուրդներից ու ազգերից են խեթերն ու ուրարտացիները, Պարսկաստանն ու Հռոմը, Մակեդոնիան ու Սասանյան պետությունները:

Քղիի ամրոցը, գտնվում է գավառի կենտրոնական մասի հարավարևելյան հատվածում: Ուղղաբերձ ժայռերով շրջապատված եւ գետահայաց պարիսպներով ամրոցում դեռեւս երեւելի են  բնակավայրերի ավերակների հետքերը: Ենթադրվում է, որ այս պատմական ամրոցը կառուցվել է ուրարտացիների կողմից:

Քիղին նաեւ մինչեւ 1915թ. հայաբնակ կարեւոր բնակավայրերից մեկն էր  համարվում:

Մինչեւ 1914 թ. Քղիի գյուղերում ապրում էին 19.859 հայեր (3.028 տուն): Տվյալ շրջանում կային հայերին պատկանող 45 եկեղեցիներ եւ 5 վանքեր: Քղիի կենտրնում բնակվում էին 2.116 հայեր (396 տուն): Ամբողջ շրջանում եւ գավառում, որտեղ կային տարբեր մշակույթների հետքեր, ներկայում քանդվել եւ ոչնչացվել են: Ամրոցը եզակի հին հայկական վկայություններից մեկն էր, որն այսօր պայթեցվում է: